Ineke van den Oever
Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie en bodemenergie
In 2050 niet meer afhankelijk zijn van aardgas voor de verwarming van woningen en gebouwen. Dat betekent dat er in 2050 7,5 miljoen...
top of page
Overheid
Met betrokkenheid, passie en kennis helpen wij elke gemeente van een plan naar een gasvrij gebouwde omgeving die voldoet aan de gestelde klimaatdoelstellingen
Een gasvrije gebouwde omgeving met 1.Bodemenergie 2. Ondiepe Geothermie 3. Thermische Energie uit Oppervlakte water
Met de reeds vastgestelde Transitievisie Warmte betekent het voor gemeentes doorpakken om de beoogde klimaatdoelstellingen te bereiken. Het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving gaat niet in één keer en vraagt voor elke gemeente een eigen plan van aanpak. Wijk voor wijk moet er gekeken worden welke lokale energieoplossingen beschikbaar zijn en hoe dit aansluit op de vraag van de wijk. Naast dit technische vraagstuk liggen de juridische en financiële vraagstukken om tot een haalbare duurzame oplossing te komen.
Want hoe zorg je als gemeente dat de gebouwde omgeving aardgasvrij wordt? Welke warmtebronnen zijn er beschikbaar en hoe wordt er met koude omgesprongen? Wat is de potentie van de warmtebronnen en hoe is de relatie tot de gebouwvraag? Welke partijen zijn er nodig om te komen tot echte duurzame oplossingen die ook nog eens haalbaar en betaalbaar zijn?
Het is een opgave die vraagt om regie en samenwerking!
VHGM treedt voor gemeenten op als klankbord en vraagbaak. Als visie- en planvormer op technisch, juridisch en financieel vlak, is gebleken dat wij slagvaardig zijn in het versnellen en toepassen van oplossingen. De energietransitie vraagt deze voortvarendheid. Dit doen we aan de hand van specialistische kennis over warmtebronnen, opwekinstallaties en distributie. Doordat we reeds 20 jaar actief zijn met deze technieken hebben wij de kennis en kunde in huis om de gemeente goed te ondersteunen in hun visie naar een duurzame gebouwde omgeving.
Samenwerken is misschien wel hét woord van de energietransitie. Iets waar VHGM volledig in gelooft en op inspeelt. We gebruiken onze kennis van de toepassing van warmtebronnen graag in combinatie met de adviseurs die zich bezighouden met de gebouwen. Hoewel dit niet voor elk vraagstuk nodig is, werken we graag met collega-partijen samen om te komen tot het meest efficiënte plan.
Hernieuwbare energie, daar bouw je op!
Bij de overstap naar een duurzame samenleving ligt er een belangrijke taak bij de gemeente. Met aandacht en kennis ontzorgen wij en weten wij de verbinding te leggen tussen vraag en de klimaatdoelstellingen
De aanpak dieper toegelicht
De energietransitie begint in Nederland op stoom te komen. De transitievisies warmte zijn opgesteld en nu moet worden doorgepakt naar wijkuitvoeringsplannen voor bestaande bouw. Het omzetten van de schetsmatige transitievisies naar concrete en uitvoerbare plannen is echter uitdagend. Zo zijn er veel stakeholders zoals de bewoners, bedrijven, overheden en energiebedrijven. De belangen van deze partijen komen soms goed overeen, maar dit is lang niet altijd het geval. Daarnaast dient er per wijk of deelgebied een passend energieconcept gevonden te worden dat niet alleen klimaatvoordeel biedt maar ook praktisch uitvoerbaar is.
Belangrijk hierin is dat de gemeente zorg draagt dat schone energie beschikbaar komt voor alle bewoners. Hiervoor is snelle actie vereist: kleine ontwikkelgebieden binnen bestaande bebouwing kunnen binnen de wet onnodig veel ruimte in de ondergrond ‘claimen’ voor hun energielevering. Als de gemeente reeds in een vroeg stadium in actie komt kan dit worden voorkomen waardoor bodemenergie ook voor toekomstige gebruikers beschikbaar blijft.
De gemeente kan verschillende rollen aannemen om richting te geven aan de energietransitie. Deze rollen worden samengevat in de onderstaande grafiek (figuur 1). Door actiever te sturen kan meer collectiviteit worden gerealiseerd en krijgt een groter deel van de inwoners toegang tot bodemenergie. Bodemenergie an sich wordt gekenmerkt door een lokale bron met een lagere stroomvraag dan andere all-electric alternatieven. Binnen bodemenergie is het dan nog zo dat collectieve systemen minder stroom verbruiken en duurzamer zijn dan individuele of klein-collectieve systemen (zie het onderwerp welke soorten bodemenergiesystemen bestaan er? En wat is het voordeel van bodemenergie ten opzichte van het gebruik van lucht-water warmtepompen?”. Daarom kan in het algemeen worden gesteld dat een actieve rol van de gemeente voor voordelen kan zorgen voor de inwoners en de duurzaamheidsdoelstellingen.
Figuur 1: de diverse rollen die je als gemeente kan aannemen
Hoe geef je als gemeente richting aan de energietransitie?
-
De faciliterende rol: de gemeente verleent medewerking aan bodemenergieprojecten, maar laat alle keuzes hierin aan de markt over.
-
De actieve rol: de gemeente stelt in de gebieden waar dit nodig is een bodemenergieplan op. Dit plan voorziet in de noodzakelijke regels om ongewenste effecten van bodemenergie te voorkomen en om efficiënt gebruik te kunnen maken van de bodem waardoor toekomstige gebruikers niet in het gedrang komen. Eventueel kan collectiviteit worden gestimuleerd, maar dit kan in deze rol niet worden afgedwongen.
-
De pro-actieve/sturende rol: de gemeente besteedt de energielevering in het gebied aan bij een (gemeentelijk) warmtebedrijf. Zo worden in een klap zowel collectiviteit, duurzaamheid als een efficiënte bodembenutting gerealiseerd. Het eigendom van de bronnen en warmtelevering kan eventueel worden uitbesteed (Wet collectieve warmtevoorziening). Met het vastleggen van een interferentiegebied en opstellen van een warmteplan wordt gezorgd voor zekerheid van het warmtenet.
VHGM kan de gemeente in alle fases rondom de energietransitie begeleiden en ondersteunen. Dit kan onder andere op de volgende manieren, die deels terugkomen in de ‘beleidsbeslisboom’ (figuur 2):
-
Kennisoverdracht: Wij delen graag onze kennis van bodemenergie, thermische energie uit oppervlaktewater (TEO) en ondiepe geothermie. VHGM verzorgt bijvoorbeeld kenissessies over de verschillende vormen van bodemenergie die mogelijk zijn, en hoe de verschillende systemen elkaar in de ondergrond ‘in de weg kunnen zitten’. Ook verzorgen wij kennissessies over TEO en ondiepe geothermie.
-
Vooronderzoeken: om van de grofmazige transitievisie warmte tot concrete plannen te komen is vaak meer informatie nodig. Ten eerste moet worden gekeken of de bodem, eventueel in combinatie met oppervlaktewater, wel voldoende energie kan leveren. Dit is afhankelijk van allerlei bodemeigenschappen, eigenschappen van de waterlichamen en juridische aspecten. Vervolgens moet worden afgewogen welke mate van sturing nodig en gewenst is om de inzet van bodemenergie in goede banen te leiden.
-
Bodemenergieplan: Als uit het vooronderzoek blijkt dat er sprake is van een lage bodempotentie, hoge energievraag of risico’s omtrent grootschalige inzet van bodemenergie, kan worden aangeraden om een bodemenergieplan op te stellen met aanvullende beleidsregels voor bodemenergie (zie beleidsbeslisboom/ figuur 2).
-
Masterplan: Als de gemeente de energietransitie wil versnellen kan met een masterplan een voorzet worden gegeven richting de uitvoering. In een masterplan komt niet alleen bodemenergie naar voren, maar ook bijvoorbeeld de inzet van thermische energie uit oppervlaktewater en een energieconcept van opwekking tot levering (zie beleidsbeslisboom/ figuur 2).
-
Overleg met stakeholders: VHGM kan de gemeente ook ondersteunen in het overleg met de verschillende stakeholders zoals burgers, projectontwikkelaars en energy service companies (ESCo’s).
-
Proeftuinen: gemeenten kunnen een wijk of gebied aanmelden als proeftuin voor het Programma Aardgasvrije Wijken. Hierbij is het de bedoeling dat de betreffende wijk ondersteund door subsidies versneld aardgasvrij wordt. VHGM kan helpen bij de aanvraag voor een proeftuin, bij de uitwerking van het energieconcept en bij het concreet maken van de plannen.
Figuur 2: Beleidsbeslisboom
Ontwikkelingen als vertrekpunt voor de verduurzaming van bestaande bouw
Gebruik nieuwbouw als startpunt voor de wijkuitvoeringsplannen. (Her)ontwikkelgebieden bieden de kans om de aangrenzende bestaande bouw aan te sluiten op een warmtenet. Uiteraard mits dit energetisch en financieel interessant is wat kan worden doorgerekend in de Businesscase. Laat deze kans niet onbenut. Door contact met ons op te nemen krijg je meer informatie over deze meekoppelkans.
Conact Gemeente
Blogs in het teken van de energietransitie bij Gemeenten
Ontwerp- en adviesbureau in Bodemenergie en Aquathermie
bottom of page